Đơn giản hóa thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai: Điểm sáng từ Luật Đất đai 2024
Luật Đất đai 2024, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2025, mang đến nhiều thay đổi tích cực, đặc biệt trong việc đơn giản hóa thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai. Đây là một bước tiến quan trọng, hứa hẹn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả, rút ngắn thời gian giải quyết, đồng thời đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
Điểm mới nổi bật:
- Bổ sung cơ quan giải quyết tranh chấp: Luật Đất đai 2024 cho phép Trọng tài thương mại Việt Nam giải quyết các tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại liên quan đến đất đai. Đây là một giải pháp hữu ích, giúp các doanh nghiệp và cá nhân có thêm lựa chọn trong việc giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Căn cứ khoản 1, điều 3, Luật thương mại năm 2005 "Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác". Như vậy từ ngày 01/01/2025 tranh chấp giữa một hoặc hai bên là thương nhân, với đối tượng là đất đai, có mục đích lợi nhuận đương sự chỉ có quyền lựa chọn Tòa án và Trọng tài Việt Nam để giải quyết tranh chấp mà không có lựa chọn Ủy ban nhân dân.
- Loại bỏ một dạng tranh chấp Tòa án giải quyết: Luật loại bỏ dạng tranh chấp "tài sản gắn liền với đất do tòa án giải quyết". Thay vào đó, việc lựa chọn thẩm quyền giải quyết sẽ dựa trên tình trạng pháp lý ghi nhận quyền sử dụng đất của người dân.
Luật đất đai năm 2024 tại điều 236 tiếp tục kế thừa quy định: i) Tòa án giải quyết tranh chấp đất đai có sổ hoặc đất có giấy tờ đủ điều kiện để được cấp sổ hoặc đất không giấy tờ nhưng đương sự lựa chọn tòa án giải quyết tranh chấp; ii) Ủy ban nhân dân giải quyết các tranh chấp đất không sổ hoặc đất không có giấy tờ đủ điều kiện cấp sổ.
- Quy định bắt buộc hòa giải trước khi khởi kiện: Mọi tranh chấp đất đai trước khi được Tòa án hoặc UBND các cấp giải quyết, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp. Đây là bước quan trọng giúp giải quyết tranh chấp một cách tự nguyện, giảm tải cho hệ thống tư pháp.
Theo quy định mới tại khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024 thì các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết bao gồm Tòa án và Ủy ban nhân dân các cấp. Trọng tài thương mại Việt Nam là tổ chức phi chính phủ do vậy tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại liên quan đến đất đai sẽ không bắt buộc phải tiến hành hòa giải trước khi đề nghị cơ quan này giải quyết.
Lợi ích:
- Giúp người dân, cơ quan hành chính, cơ quan tiến hành tố tụng nhanh chóng xác định, lựa chọn được cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp.
- Tránh tình trạng đùn đẩy, né tránh trong thụ lý giải quyết tranh chấp đất đai.
- Nâng cao hiệu quả, rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp.
- Đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
Ví dụ minh họa:
- Trường hợp anh A và chị B tranh chấp về quyền sử dụng một thửa đất có sổ đỏ. Theo quy định mới, anh A và chị B phải thực hiện hòa giải tại UBND cấp xã nơi có thửa đất tranh chấp. Nếu hòa giải thành công, tranh chấp sẽ được giải quyết. Nếu hòa giải không thành công, anh A và chị B có thể lựa chọn khởi kiện tại Tòa án hoặc đề nghị UBND cấp huyện giải quyết.
- Trường hợp công ty C và công ty D tranh chấp về hợp đồng mua bán một khu đất thương mại. Theo quy định mới, công ty C và công ty D có thể lựa chọn giải quyết tranh chấp tại Tòa án hoặc Trọng tài thương mại Việt Nam.
Kết luận: Luật Đất đai 2024 với những thay đổi trong việc đơn giản hóa thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai hứa hẹn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả, rút ngắn thời gian giải quyết, đồng thời đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, góp phần thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển minh bạch, hiệu quả và bền vững.
Tổng hợp: HÃNG LUẬT LUATCHIMINH